Leven in vrijheid en de Wet zorg en dwang

Bij Zorggroep Elde Maasduinen geven graag de zorg die aansluit aan de behoefte van de ontvanger. Wanneer iemand iets niet wil, hoeft dat ook niet. Alleen soms is er bepaalde zorg die in de ogen van de zorgverlener nodig is, terwijl een cliënt of diens vertegenwoordiger dat niet wil. Ook kan het zijn dat de vertegenwoordiger van de cliënt heeft ingestemd met bepaalde zorg terwijl de cliënt dit niet wil. Bij beide situaties wordt gesproken van onvrijwillige zorg. Hier zijn strikte regels aan verbonden en vraagt een andere manier van denken en registreren. Die regels zijn in de Wet zorg en dwang (Wzd) vastgelegd. 

De Wzd is van toepassing bij mensen met dementie, bepaalde vormen van hersenziekten of een verstandelijke beperking. De kern van de wet is ‘Nee, tenzij’. De zorg moet zoveel mogelijk op vrijwillige basis plaatsvinden. Soms kunnen cliënten niet (meer) zelf inschatten wat goed voor hen is. Zorgverleners helpen dan bij die keuzes. Het uitgangspunt is dat onvrijwillige zorg daarbij niet wordt toegepast, tenzij het niet anders kan. Bijvoorbeeld als er een ernstig nadeel is voor de cliënt of de omgeving. Hoe deze afweging gemaakt wordt, wie hierbij betrokken zijn en wanneer dat precies mag komt naar voren in het stappenplan Wzd.

Hoe wij omgaan met de Wzd hebben we beschreven in de beleidsnotitie Visie op vrijheid. In deze visie gaan we ervan uit dat de cliënt in principe alle vrijheid heeft om te gaan en te staan waar hij of zij zou willen. Deze is opgesteld door de commissie leven in vrijheid. Tevens coördineert de commissie de inrichting, implementatie en uitvoering van de Wzd binnen de organisatie. 

De wetgeving kan ethische vraagstukken oproepen. Dan kan er binnen de organisatie een beroep gedaan worden op de commissie ethiek voor het organiseren van een moreel beraad.

Rollen in de Wzd

• Wzd functionaris: De organisatie heeft eigen Wzd functionarissen. Deze functie is belegd bij de Specialisten Ouderengeneeskundige en GZ-psychologen. De Wzd functionaris heeft een toetsende rol en ziet erop toe dat de inzet van onvrijwillige zorg volgens het gestelde stappenplan verloopt. 
• Zorgverantwoordelijke: De rol van zorgverantwoordelijke start indien nodig een stappenplan en doet dit altijd in overleg met de regiebehandelaar en de client of clientvertegenwoordiger.
• Cliëntvertrouwenspersoon: De gedachte achter de cliëntvertrouwenspersoon is om de wettelijke rechtsongelijkheid tussen cliënt en zorg zo veel mogelijk recht te trekken. De cliënt heeft recht op een onafhankelijk vertrouwenspersoon die niet in dienst is van de organisatie. Onze cliënten kunnen een beroep doen op een vertrouwenspersoon van Stemgever, de organisatie van de cliëntvertrouwenspersonen onvrijwillige zorg. Bij klachten kan de vertrouwenspersoon ondersteunen bij het indienen en invullen van de klacht bij de Klachtencommissie Onvrijwillige Zorg (KCOZ).

Vanuit Stemgever zijn de volgende twee clientvertrouwenspersonen WZD bij ZGEM betrokken:

• • Margreet Koning
    margreetkoning@stemgever.nl
    06-48171027
  • Corine Gerritsen
    corinegerritsen@stemgever.nl
    06-42189415
  • (In de folder staat nog een oud email adres. De folder wordt binnenkort herzien.)

Registratie en verantwoording
De registratie van Wzd vindt plaats in het elektronische cliënten dossier (ECD) en in het medische zorgdossier. We zijn verplicht om halfjaarlijkse overzichten van de verleende onvrijwillige zorg op te stellen en om de verleende onvrijwillige zorg te analyseren. We leveren de overzichten aan aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De inzet onvrijwillige zorg en de analyse wordt besproken met de Raad van Bestuur en de Centrale Cliëntenraad.

Ontwikkelingen

• In kader van het verankeren van de Wzd en deskundigheidsbevordering van de zorgmedewerkers is de Wzd e-learning verplicht gesteld in het inwerkprogramma en opleidingsprogramma.
• Ervaringen en deskundigheid uitwisselen van zorgverantwoordelijke wordt gestimuleerd. Vanaf 2023 is er een start gemaakt met bijeenkomsten van de zorgverantwoordelijke en Wzd-functionarissen om de zorg samen te verbeteren. 
• In 2024 vindt doorontwikkeling van opendeuren beleid plaats. Iedere locatie en omgeving is anders. Er is afgesproken dat op maat gekeken worden hoe het open deuren beleid vorm te geven. Iedere locatie heeft een eigen verbeterplan van omvorming van gesloten deuren naar meer vrijheid.