Ethiek & Zingeving

Doen we het goede?

Kernvraag in de ethiek is ‘doen we het goede voor de cliënt?’. Dat willen we ons binnen Zorggroep Elde Maasduinen elke dag opnieuw weer afvragen om van te leren en de zorg waar nodig te verbeteren. Wat is van wezenlijk van belang voor onze cliënten? Waar draait het voor hen écht om. Wat is bijzonder waardevol in het leven? Aandacht voor ‘het goede’ is nodig om goede zorg te geven. Ethiek en zorg gaan hand in hand.

Moeilijke vraagstukken

In de langdurige zorg komen we steeds vaker moeilijk te beantwoorden vragen tegen: ethische vragen. Er zijn continu ontwikkelingen en nieuwe inzichten. Mensen leven langer, hebben meerdere gezondheidsproblemen, wonen langer thuis en zijn meer aangewezen op zorg van familie.

Bij iedereen komen ooit ook vragen rondom het levenseinde om de hoek kijken. Dat geldt zeker voor de ouderen waar wij voor zorgen. Wil ik mijn leven verlengen of vind ik het goed zo (reanimatie, stoppen met behandeling, euthanasie)? En er spelen vragen over de zin van het leven als: Heb ik het goed gedaan in mijn leven? Heb ik mijn leven goed geleid? Zijn alle zaken goed afgerond? Wat laat ik achter? Wij willen dat mensen aan het einde van het leven zich zo comfortabel mogelijk voelen: palliatieve zorg bieden. Daarbij stellen we de vraag hoe we zo goed mogelijk bij de behoeften van mensen zelf kunnen aansluiten.

Moeilijke vragen waar we in de zorg tegenaanlopen hebben ook te maken met de inzet van zorgtechnologie. Of omgaan met gedrag van cliënten dat we niet goed verstaan. We wikken en wegen dan goed, want iemands vrijheid beperken is dan echt het laatste wat we willen doen.

De Commissie ethiek helpt wikken en wegen

Bijdragen aan levensgeluk, verlenen van persoonsgerichte zorg, betekent in iedere situatie opnieuw afwegen wat passende zorg is. Wat dan het goede is om te doen, is niet klip en klaar. Daar wordt over gepraat en nagedacht. Het zijn soms lastige vraagstukken. Weten hoe we hiermee kunnen omgaan, verbetert de kwaliteit van zorg. Binnen ZGEM hebben we een Commissie ethiek die helpt om dat wat van wezenlijk belang is voor cliënten te belichten, te overdenken, wikken en wegen.

Aandacht voor zingeving

Ethiek en zingeving zijn onherroepelijk met elkaar verbonden. Iedereen stelt zichzelf op een bepaald moment in het leven de vraag wat de zin ervan is. Vooral bij ingrijpende gebeurtenissen bijvoorbeeld, als het leven een andere wending krijgt. Denk aan het steeds meer afhankelijk worden van zorg of het verhuizen naar een verpleeghuis. Het verlies van dierbare kan ervoor zorgen dat iemand zich eenzaam voelt.  

Soms heeft iemand hulp nodig om het leven weer op te pakken en zin terug te vinden in het bestaan. Zin om ‘s morgens aan de dag te beginnen en een mooie invulling te geven aan deze dag. Maar het is ook belangrijk om zich gezien en gehoord te voelen. Zingeving is een belangrijk thema binnen Zorggroep Elde Maasduinen.  

 Zingeving is ook een belangrijk aspect in het leven van mantelzorgers, al hebben mantelzorgers en hun omgeving zelf, hier niet altijd aandacht voor. Hun leven staat in het teken van zorgen voor de ander. Opeens verandert de rol van partner naar mantelzorger. Maar wat betekent dit voor deze persoon? Het risico dat een mantelzorger overbelast raakt is groot.  

Binnen ZGEM bieden wij belevingsgerichte zorg. Dit is een benaderingswijze die aansluit op de leefwereld van de cliënt, rekening houdend met leefstijl, naasten, cultuur, religie en levensweg. Uitgangspunt hierbij is dat de cliënt zich comfortabel voelt en mag zijn wie hij/zij is. 

Speciale aandacht voor mensen met dementie

ZGEM biedt ondersteuning aan een grote groep mensen met dementie. In deze ondersteuning is een benadering noodzakelijk die aansluit bij de mogelijkheden en behoeften van het individu, maar die ook rekening houdt met de beperkingen die ontstaan in het dagelijks leven, de impact van dementie op de persoon zelf en de naaste omgeving. En soms ook probleemgedrag dat veroorzaakt wordt door de dementie.  

 Vaak wordt bij palliatieve zorg alleen gedacht aan de zorg in de stervensfase, maar de palliatieve fase kan soms jaren duren. Iemand die niet meer te genezen is – wat bij dementie het geval is – gaat immers de palliatieve fase in. Palliatieve zorg wordt daarom dagelijks en door ons allemaal verleend. Bij milde dementie is de zorg en behandeling gericht op kwaliteit van leven en behoud van functies, zelfzorg en positieve gezondheid. Daarnaast bieden we de cliënt ondersteuning bij zingeving en spiritualiteit. Naarmate de dementie vordert verschuift de focus naar het verlichten en onder controle houden van de symptomen en het bieden van optimaal comfort. 

Geestelijke zorg 

Binnen Zorggroep Elde Maasduinen werken geestelijk verzorgers. De geestelijk verzorger is gespecialiseerd in begeleiding en ondersteuning bij het omgaan met levens- en zingevingsvragen, maar ook bij ethische- en morele vragen. Bij ingrijpende gebeurtenissen, maar ook bij minder ingrijpende voorvallen, komen dit soort vragen op. Dan kan het helpen om daarover met iemand te praten.
De geestelijk verzorgers willen graag aansluiten bij de levensbeschouwelijke en culturele achtergrond van mensen, alsook bij hun persoonlijke levensverhaal en kijk op het leven. Zij helpen mensen om eigen antwoorden te vinden op de levensvragen die zij zelf stellen.  Een mooi voorbeeld van aandacht voor culturele achtergrond is onze locatie Het Wereldhuis, waar de focus ligt op cultuur.  

Ontwikkelingen: 

• De Commissie ethiek heeft eind 2021 een nieuwe voorzitter gekregen. Een goed moment om visie, doelen en werkwijzen van de commissie te herijken.  
• De Commissie gaat actief haar diensten aanbieden en meedenken met onderwijs en beleid voor (nog meer) aandacht voor ethiek en zingeving. 
• De Commissie pakt professionalisering van moreel beraad op, als hulpmiddel om te wikken en wegen. En kijkt daarnaast naar praktische tools voor ethiek in de praktijk. 
• De Commissie heeft een rol in het evalueren van het levenseindebeleid binnen ZGEM. 
• Geestelijke zorg vanuit de vakgroep is op dit moment met name beschikbaar in het werkgebied Noordoost Brabant. ZGEM ziet het belang in van een organisatie brede inzet van professionele geestelijke zorg en wil in 2022 dat breed georganiseerd hebben.